Om ons water te redden moeten we verder kijken dan onze eigen vijver

Onze drinkwaterbedrijven zijn van wereldklasse als het gaat over waterreiniging. Maar ons oppervlaktewater voldoet totaal niet aan de kaderrichtlijn water. Dat kan alleen niet eeuwig zo doorgaan. Ditzelfde gebeurt bij de waterkwantiteit. Nederland wordt steeds droger en de vraag naar drinkwater neemt toe, waardoor drinkwaterbedrijven nieuwe bronnen moeten aanboren. Maar met regenwater doen we niks. Zelfs zo weinig dat als het te veel valt we er veel overlast van hebben. Het is tijd om ons uit die neerwaartse spiraal te ontworstelen richting een schone toekomst voor ons water, onze natuur en onze maatschappij. En dat begint bij verder kijken dan de eigen spreekwoordelijke vijver.

Water is circulair

Laten we een voorbeeld nemen aan het water zelf: het is namelijk van zichzelf circulair. Water valt als regen op het land, stroomt naar rivieren en sijpelt door de grond naar ondergrondse waterbronnen. Drinkwaterbedrijven maken van dat grond- en oppervlaktewater drinkwater. Consumenten drinken en gebruiken water uit de kraan. Vies en gebruikt water wordt afgevoerd, schoongemaakt en teruggegeven aan de rivieren, vanuit waar het stroomt naar de zee en weer kan verdampen tot regenwolken. Het water kent geen grenzen.

De vijver van veel partijen loopt tot het moment dat water niet meer tot hun verantwoordelijkheid behoort. Tot het geloosd of geleverd is. Het gevolg is dat schoon water steeds schaarser wordt als je je alleen verantwoordelijk voelt voor je eigen stukje. Het gevolg is dat organisaties de oplossing ook binnen hun eigen kader zoeken, terwijl de kern van het probleem in het grotere geheel zit. Op dit moment zien we vooral technologische oplossingen, maar daardoor komen we die spiraal niet uit. Nu de gevolgen van klimaatverandering nog hanteerbaar zijn en we de kosten van herstel nog niet gemaakt hebben moeten we juist nu toe naar een integrale oplossing.

Schone toekomst

En die integrale oplossing, die is mogelijk. Ik spreek uit eigen ervaring als ik volop welwillendheid proef om met elkaar samen te werken aan beter water. Onlangs organiseerden we bij MVO Nederland een Blauwe Netten-innovatiedag. Blauwe Netten is een netwerk van alle drinkwaterbedrijven die gezamenlijk werken aan verduurzaming. Tijdens deze dag kwamen zij – en andere partijen uit de keten – bij elkaar om gesprek aan te gaan over waar we allemaal baat bij hebben als het gaat over water. Om bijvoorbeeld biobased leidingen te leggen zijn fundamentele en integrale gesprekken nodig, waar je als één partij nooit uitkomt. Er ontstonden zo plannen om te werken aan methaan uit grondwater opwaarderen en een ‘waterdirecteur’ die uitzoekt hoe we beter om kunnen gaan met regenwater.

Waterleiding

De Blauwe Netten-dag gaf mij het gevoel dat we die integrale aanpak regionaal moeten doorzetten. Begin bijvoorbeeld in Zuid-Limburg en zet alle belanghebbenden bij elkaar. Gemeenten, drinkwaterbedrijven, waterschappen, de provincie, verzekeraars. En werk aan onconventionele oplossingen voor bijvoorbeeld regenwateropvang. Kijk dan ook naar hoeveel geld elke organisatie bespaart door het op te vangen – iedereen heeft daar op lange termijn baat bij. Ga maar na: een gebied als Zuid-Limburg dat niet meer overstroomt, geen nieuwe leidingen aanleggen om aan de groeiende vraag aan drinkwater te voldoen, geen nieuwe bronnen aanboren, straten hoeven niet meer schoongeveegd. En hoeft schade niet meer hersteld. Ik zie volop kansen vanuit onze gezamenlijke liefde voor het meest circulaire materiaal dat er is. Grote vraag is alleen: wie neemt de water-leiding?

Dit artikel verscheen eerder ook in de maart-editie van Waterforum.