Waarom we de polarisatie juist moeten omarmen naar de nieuwe economie
opinie Nieuwe Rijkdom 27 mei 2021
“Vanaf terrasjes kijken toeristen en inwoners toe. Niet-wielrenners. De leegheid van die levens schokt me.” Het is een van de bekendste citaten uit ‘De Renner’, een literaire klassieker van Tim Krabbe. Zoals je wellicht weet ben ik ook een wielrenner. Regelmatig rijd ik mijn rondjes langs eindeloze akkers, weilanden en over Zeeuwse dijken. Normaal gesproken vooral om mijn hoofd leeg te maken en te genieten van het moois dat onze natuur te bieden heeft. Maar de laatste tijd ook met een doel: beter worden. Want als ik op 14 juni – in ieder geval een deel van – de Climate Classic wil volbrengen moet ik aan de bak. Dus train ik tegenwoordig bewust. En volg daarbij de theorie van gepolariseerd trainen. Een theorie die we ook als inspiratie kunnen gebruiken op weg naar de nieuwe economie.
Laat ik beginnen bij uit te leggen wat gepolariseerd training eigenlijk is. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het effect van min of meer doelloos rondrijden – wat ik voorheen misschien wel deed – veel minder groot is dan als je de tegenstellingen in je training vergroot. Met andere woorden: als je altijd op dezelfde manier traint en je snelheid of inspanningsniveau nauwelijks verandert word je op een gegeven moment niet meer beter. En dus moet je gaan polariseren door zo’n 80 procent van je training licht intensief te doen en de overige 20 juist hoog-intensief. Het idee hierachter is dat je juist de tegenstellingen vergroot om je basisniveau langzaam te verbeteren.
Polarisatie omarmen
Terug naar de nieuwe economie. Want polarisatie is een woord dat ik daar ook steeds vaker hoor. Logisch ook, want de grote veranderingen die nodig zijn voor de transitie roepen bij mensen en bedrijven weerstand op. Niet voor niets is polarisatie ook het thema van de Henk van Luijklezing die MVO Nederland samen met Nyenrode Business Universiteit en VNO-NCW alweer voor de tiende keer organiseert. Duurzame maatregelen raken alle lagen van de bevolking, maar dat levert ook veel discussie, ophef en verdeling op. De grote uitdaging: het bij elkaar brengen van verschillende agenda’s en belangen. Hoe vertalen we die naar concrete, gezamenlijke actiepunten? Misschien wel door die polarisatie niet te veroordelen maar te omarmen.
De opgaves zijn groot. Want of je het nu duurzaamheid, brede welvaart, de SDG’s of nieuwe economie noemt; uiteindelijk zijn het allemaal termen die wijzen op hetzelfde doel. Een doel waar we volgens onze Nieuwe Economie Index nog ver vandaan zijn. In januari 2021 was pas 14,1 procent van onze economie ‘nieuw’. Of het aan de coronacrisis en de grote aandacht daarvoor ligt weet ik niet, feit is wel dat deze gezondheidscrisis soms belangrijker lijkt dan de klimaat- of biodiversiteitscrisis. De kunst is om in deze Decade of Action een combinatie te maken van het economische herstel met de uitdagingen die we hebben op het gebied van klimaat en biodiversiteit.
Hakken in het zand
Nu laat ons bedrijvennetwerk dag in, dag uit zien dat werken in de nieuwe economie heel goed mogelijk is. Toch zie ik ook nog volop bedrijven – en mensen – die moeite hebben met de veranderingen. Die de situatie bekijken vanuit een extreme kant en niet willen bewegen. Die – vaak vanuit emotie – de hakken in het zand zetten als er getornd wordt aan hun kortetermijnbelangen. Die vooral denken aan zichzelf en vergeten dat ze onderdeel zijn van een systeem. Die veranderen ook gewoon eng vinden. Uiteindelijk weet iedereen wel: als we allemaal hard tegen hard blijven roepen om wie er gelijk heeft komen we geen steek verder. En verwijderen we misschien alleen maar meer van elkaar.
Maar niet getreurd. Ik zie vooral kansen. En laat me daarbij inspireren door gepolariseerd trainen. Het zoeken van uitersten doe je namelijk om uiteindelijk beter te worden. Ik fiets vaak laag intensief om in de hoog intensieve zone nóg harder te kunnen. En door het vergroten van die tegenstellingen gaat mijn gemiddelde steeds een stukje omhoog en word ik sneller. Kortom: beide extremen versterken elkaar juist. Precies die extremen die in de duurzame transitie verlammend werken.
"Als we allemaal hard tegen hard blijven roepen om wie er gelijk heeft komen we geen steek verder."
Maria van der Heijden, directeur-bestuurder
En dus is het tijd om polarisatie niet te veroordelen maar te omarmen. Misschien heeft het bij alle groepen wat training nodig, maar ik zou toch vooral willen oproepen om emoties aan de kant te zetten en je te verdiepen in de andermans belangen. Begin met denken vanuit de taal en wensen van de ander en kom zo uiteindelijk samen verder. Of je nu koploper bent in de duurzame transitie of achteraan het peloton bungelt; de finish is nog lang niet in zicht, maar elke trap meer die je nu kunt doen brengt ons dichterbij. Duik in het wiel van een ander om te leren van het spoor dat hij of zij pakt. Of zet een demarrage in zonder dat je weet of hij gaat slagen. De transitie is net als een wielerwedstrijd complex. Je kan er ook uren over blijven praten en discussiëren, maar het enige wat uiteindelijk telt zijn je daden.
En als we nu met zijn allen ons werk doen, wie weet komen we dan uiteindelijk met het hele peloton veilig over de finish. En maakt het eigenlijk niet meer uit wie daar nu als eerste of laatste was. Of wie er op het terras zat om die misschien ietwat gekke duurzame ondernemers te aanschouwen. Veranderen doen we samen, te beginnen door je te verdiepen in de belangen van de ander.
