Vergeven in plaats van afrekenen: waarom je het in duurzaamheid nooit helemaal goed kunt doen
opinie 18 december 2020
Een warmtewisselaar, ooit van gehoord? Deze relatief nieuwe technologie zorgt dat je met warmteterugwinning energie bespaart. Dit kan door warmteterugwinning uit de lucht die via de mechanische ventilatie het pand uitgaat en via het doucheputje. Gezien de te behalen energiebesparing wilde ik hem per se installeren bij ons thuis. Waar mijn vriendin vond dat ik te ver op de troepen vooruit liep, vond ik de innovatie een experiment waard. En dat ging tijden eigenlijk best goed. Tot het moment dat ‘ie verstopt raakte. En vanaf toen elke drie weken opnieuw. Toen leek dat vooroplopen ineens een veel minder goed idee en kampen we nu met allerlei sores. Ineens zag ik de parallel met de maatschappelijke discussie in ons land. Want je kunt het eigenlijk nooit helemaal goed doen.
Onlangs presenteerde ik een debat rondom onze Minister van de nieuwe economie-campagne. De titel: 100% goed, 100% fout. Dit debat ging vooral over dat alles wat je rondom duurzaamheid tegenwoordig zegt of doet helemaal goed óf helemaal fout is. Maar de vraag is natuurlijk: helpt dit zwart-witdenken de wereld wel verder, als het grootste gedeelte zich in grijs gebied bevindt? We delen immers dezelfde overtuiging: we moeten naar die nieuwe economie. En essentieel voor die overtuiging is dat we ruimte moeten hebben om fouten te maken. Dat je niet opereert vanuit risicoreductie. Dan komen we namelijk geen steek verder; ik ben dan ook bang dat we – zeker met de Tweede Kamerverkiezingen in aantocht – elkaar alleen maar meer de maat gaan nemen.
Waar we volgens mij naartoe moeten is een cultuur van vergeving in plaats van afrekening. Bedrijven en mensen mogen fouten maken, mits ze die nog niet eerder hebben gemaakt. Als we bijvoorbeeld willen innoveren in groene waterstof, kunnen we dat alleen door het gewoon te gaan doen. En onderweg al struikelend uitvinden wat wel en niet werkt. En ja, dan kun je dit soort initiatieven aanvallen op het feit dat bijvoorbeeld batterij-opslag in sommige gevallen een veel betere keus is. Maar als we die nieuwe, energieneutrale economie willen bereiken is er geen of-of-keus te maken. We moeten naar het en-en.
En als er dan een keer iets niet werkt of niet oplevert wat we hadden verwacht – accepteer dat dan. Zo ken ik een ondernemer die in zijn productieproces werkt met een oven op gas uit 1970. Hij heeft ruim twee jaar alles op alles gezet om een industriële, elektrische oven te vinden. Dat is uiteindelijk niet gelukt. Wat hij er wél mee voor elkaar heeft gekregen is dat hij de vraag heeft gesteld bij leveranciers. En hoe vaker die vraag komt, hoe gevoeliger die ovenproducenten ervoor zouden moeten worden. Wie weet staat er een ondernemend mens op die zegt: ik ga een elektrische oven maken die jij kunt gebruiken.
Om deze cultuur van vergevingsgezindheid te bereiken kijk ik vooral naar de overheid. Want leren van fouten met nieuwe, nodige innovaties kan een stuk eenvoudiger als daar geld beschikbaar voor is. Op dit moment investeert de overheid te weinig in nieuwe technieken en markten. Ja, de vroege fase kent wel wat potjes, maar de grote bedragen gaan toch veelal naar zaken als co2-opslag. Zaken die vooral interessant zijn voor grotere bedrijven die al jaren op een bepaalde manier werken. Zaken die vooral een end-of-pipe-oplossing zijn, terwijl grondige systeemvernieuwing nodig is.
En dan zie je maar: ook de overheid wil het 100 procent goed doen. Het gevolg is dat ze risico’s het liefst aan de markt overlaten. Maar daardoor komen we niet verder dan succesvolle pilots opschalen. De grote keuzes worden gemeden. De overheid zal het voortouw nu echter niet nemen, want dan vernietigen ze een deel van hun achterban. Kortom: dat ik die warmtewisselaar bij mij thuis installeerde is leuk, maar hij zou eigenlijk in het bouwbesluit opgenomen moeten worden om echt impact te maken.
O, en voor ik het vergeet: je kunt nog tot eind december stemmen op je favoriete kandidaat voor de Minister van de nieuwe economie. Ga naar www.ministervandenieuweeconomie.nl en breng je stem uit!
