Unieke kans op een nieuwe economie: welke partij pakt hem?
opinie Nieuwe Rijkdom 23 februari 2021
Volle ziekenhuizen, achterstanden in het onderwijs, ondernemers in nood, mentale problemen bij een behoorlijk deel van de bevolking: ga er maar aan staan. Het nieuwe kabinet dat na de verkiezingen op 17 maart aan de slag mag, staat een flinke kluif te wachten.
Je kunt het zien als een onmogelijke opgave. Je kunt ook zeggen: erger dan dit wordt het niet. De aanstaande regering heeft juist de unieke kans om systemen en patronen tegen het licht te houden en opnieuw in te richten. Mensen zijn ingrijpende veranderingen inmiddels wel gewend; de manier waarop we nu (thuis)werken laat zien dat we ons snel aan een nieuwe werkelijkheid aanpassen. Een uitgelezen moment om het meest complexe en dominante systeem in onze samenleving eens grondig te herzien: de economie, inclusief ons belastingstelsel.
Even dromen hoor: in die nieuwe economie worden bedrijven met meerwaarde voor de maatschappij gesteund en beloond, en bedrijven die vervuilen of mensen uitbuiten juist ontmoedigd. In die economie tellen waarden als welzijn en gezondheid net zo zwaar mee als financiële winst – ‘nieuwe rijkdom’ noemen we dat bij MVO Nederland. Het bbp is niet langer heilig, ‘brede welvaart’ is onze belangrijkste indicator. En de overheid geeft het goede voorbeeld: zij koopt alleen in bij bedrijven die duurzaamheidsdoelen nastreven.
Klinkt aantrekkelijk, toch? Wil je de realisatie van deze nieuwe economie een duwtje in de rug geven, denk dan goed na op welke partij je straks stemt.
Want slechts de helft van de huidige partijen in de Tweede Kamer deelt deze droom. Zij pleiten in hun verkiezingsprogramma’s voor een samenleving “waarin welzijn bovenaan staat” (GroenLinks), stellen “groene voorwaarden aan herstelprogramma’s” (D66) en willen ‘brede welvaart’ voorop stellen in de Rijksbegroting: “Bij investeringen staat de Brede Welvaart voorop; niet alleen het Bruto Binnenlands Product is leidend” (PvdA).
Ook de ChristenUnie pleit expliciet voor een bredere kijk op de economie: “We kiezen voor een brede welvaartsindicator, die niet alleen rekening houdt met economische impact, maar ook met ecologische en sociaalmaatschappelijke impact (…) Deze monitor (…) vervult een centrale rol bij het opstellen en doorrekenen van de Miljoenennota, Rijksbegroting, regeerakkoorden en verkiezingsprogramma’s.”
De programma’s van de conservatievere partijen zijn op dit punt niet verrassend: ze willen het liefst dat alles bij het oude blijft. “Groen en groei moeten hand in hand gaan” krijgt de VVD er nog net uitgeperst, maar concreter dan dat wordt het niet. De partij pleit niet voor ‘groen’ herstel na de coronacrisis, noch voor duurzaam inkopen door de overheid of een belastingstelsel dat duurzaam ondernemen stimuleert. Ook Forum voor Democratie en 50PLUS zien niets in een nieuwe economie. En het CDA komt niet verder dan: “De eerlijke economie gaat over goed ondernemerschap, over ondernemers die verder kijken dan alleen de winst van vandaag of het rendement van de aandeelhouder”. Oftewel: de markt is aan zet, de overheid wacht af.
Klassiek-linkse partijen SP en DENK willen wel dat welvaart voortaan eerlijker verdeeld wordt, maar laten de invloed van bedrijven op klimaat en biodiversiteit buiten beschouwing. Zij kijken dus nog steeds alleen met een financiële bril naar de economie.
Kortom: niet elke partij is van plan om de enorme bedragen die er momenteel in de economie worden gepompt, aan te wenden voor een herziening van het systeem – bijvoorbeeld door herstelfondsen alleen beschikbaar te stellen voor bedrijven die werken aan nieuwe rijkdom. Een gemiste kans. Vind jij dat het nieuwe kabinet deze unieke situatie juist wél moet benutten voor een nieuwe economie die duurzaam ondernemers de wind in de zeilen geeft? Check dan onze analyse van de verkiezingsprogramma’s om te zien welke partij jouw stem waard is.
