Ook de fundering voor een duurzame bouwsector begint bij een systeemverandering
opinie 27 juli 2022
Wie me de laatste tijd volgt weet dat ik me druk maak over de gefragmenteerde aanpak van het stikstofprobleem in de landbouw. De kern: we gaan voor de oplossing te weinig uit van het ondernemerschap van de boer én stikstof is slechts een symptoom van een verouderd systeem. Nu geldt die analyse natuurlijk niet alleen voor de landbouw. MVO Nederland verduurzaamt met partners in zeven sectoren. Het bijzondere is: in al die sectoren zien we een vergelijkbare uitdaging. Laat ik de gebouwde omgeving als voorbeeld gebruiken.
Veel van de uitdagingen van onze tijd komen samen in de gebouwde omgeving: de arbeidsmarktkrapte, het stikstofprobleem, een woningtekort, de rap gestegen inflatie, grondstoffenschaarste en klimaatverandering. De sector draait overuren en moet zeilen bijzetten om aan de almaar groeiende vraag te voldoen – de overheid verwacht dat tot 2025 jaarlijks 75.000 nieuwe woningen gebouwd moeten worden. Een van de oplossingen: duurzaam en circulair bouwen. En hoewel organisaties in de bouw elkaar verdringen om de nieuwste voorbeelden van biobased en natuurinclusief bouwen te laten zien, zijn het nog vooral voorbeelden. De sector staat echt nog aan het begin van de circulaire transitie. Sterker nog: slechts 8 procent van de gebouwen is nu circulair.
In de bouwsector zien we dat echte verandering vaak blijft hangen in het naar elkaar wijzen van opdrachtgevers en opdrachtnemers. Ook de overheid is niet helder en rechtlijnig. Er worden nog steeds nieuwbouwwoningen met aardgas aangelegd met dispensatie van de overheid. Deze Sinterklaas mentaliteit van geven, gedogen en niet handhaven is niet stimulerend om in actie te komen. We zijn allemaal op zoek naar zekerheid terwijl we in deze fase van transitie juist die onzekerheid moeten omarmen en de vlucht naar voren moeten nemen.
Integrale blik op het systeem
Als je je bedenkt dat het gemiddeld zeven jaar duurt voordat een gebouw staat is ook in de gebouwde omgeving een gefragmenteerde aanpak niet genoeg. Daar komt nog bij dat we met z’n allen steeds flexiber willen wonen. Kortom: het vereist een nieuwe, integrale blik op het systeem dat we met elkaar hebben ingericht. Net als in de landbouw. Wat mij betreft begint dat bij het tussen de oren krijgen van duurzaamheid bij alle mensen die betrokken zijn. Van het hogere management tot de uitvoerders op de bouwplaats. Er zijn soms wel vierhonderd partijen betrokken bij de bouw van een pand.
Doorbreek het ongemak
Allereerst roep ik bedrijven en organisaties op te investeren in kennis over duurzaamheid. Betrek al het personeel erbij en maak het leuk. Pak bijvoorbeeld eens een concreet object of gebouw en daag mensen uit om na te denken over hoe en waar dat circulair is te maken. En geef mensen de handvatten om te handelen. Stap voor stap ervaren collega’s dan de mogelijkheden op een aantrekkelijke manier. Want het zien en voelen is wat mij betreft de allerbelangrijkste eerste stap. Het doel? We maken duurzaam bouwen aantrekkelijk voor iedereen en minder afhankelijk van een paar dappere architecten of die ene projectmedewerker met de leuke ideeën.
Samenwerken om je gedrag te veranderen
Het tweede toverwoord: samenwerken. Oftewel, kom met alle partijen in de keten bij elkaar en denk buiten de zo ingesleten kaders. Doe dit ook binnen je organisatie met collega’s van diverse disciplines, achtergronden en levenservaring. Vergeet technologie en ga uit van de mens. Uiteindelijk gaat het namelijk om gedragsverandering. Betrek ook partijen die je misschien niet zo verwacht: kunstenaars, biologische boeren, verhalenmakers of koplopers uit andere sectoren bijvoorbeeld. En begin helemaal aan het begin. Welke visie hebben we? Hoe vertaalt die visie zich naar doelen en hoe kunnen we samen ons werk zo veranderen dat we die doelen bereiken?
MVO Nederland stuurt de transitie naar een duurzame economie
En nog even terug naar het begin: het stikstofprobleem is niet alleen een probleem van de landbouw en circulariteit niet alleen van de bouw. En dus moeten we ook verder kijken dan alleen die bewuste sector. Zoek je voorbeelden en een onafhankelijke partij die al die afwijkende belangen en sectoren bij elkaar kan brengen? MVO Nederland doet al bijna twintig jaar niets anders dan zulke funderingen leggen. Neem contact op met me als je meer wilt weten.
