Om het stikstofprobleem op te lossen zijn juist meer boeren nodig
opinie Biodiversiteit 28 juni 2022
In het langzamerhand verstikkende debat over stikstof lijkt elke nuance te ontbreken. Het ene kamp geeft boeren de schuld. Volgens hen kunnen we de stikstofdoelen alleen halen als boeren stoppen met dat wat ze vaak hun leven al doen. De andere kant roept dat we de stikstofuitstoot – net als vrijwel alle andere duurzaamheidsuitdagingen – kunnen verlagen met technische innovatie. Alsof een plaspil voor kalfjes of een ammoniakfilter onze natuur kunnen redden. Beide kampen hebben wat mij betreft oogkleppen op voor de échte oplossing.
Laat ik beide kampen eerst uit de droom helpen: het stikstofprobleem is niet het echte probleem. Het is slechts een symptoom van hoe ons economische systeem is ingericht. Een systeem dat zo is verweven met het adagium ‘meer groei, steeds goedkoper’ dat de enige oplossing is om dat systeem zélf te veranderen. Tenminste, als we onze natuur en de planeet als geheel willen behoeden voor de toekomst. Boeren uitkopen of inzetten op technische innovaties zijn slechts pleisters op de wond. Terwijl we juist moeten leren ons hele lichaam anders te gebruiken. Voor die systeemverandering denk ik dat we daar eerder méér boeren nodig hebben dan minder.
Boeren houden van de natuur
Ik geloof in de veranderkracht van bedrijven in de transitie naar een systeem dat wél past binnen de grenzen van de planeet en maatschappij. Dat betekent ondernemen op basis van meer dan alleen financiële waarden. Boeren zijn ondernemers ten voeten uit. Sterker nog: we weten ook dat boeren openstaan voor een manier van ondernemen die meewerkt met de natuur in plaats van ertegenin.
Boeren houden van de natuur. Het is alleen ontzettend moeilijk om anders te boeren in een systeem dat enkel is opgetuigd vanuit meer en goedkoper. Een systeem bovendien dat extreem goed is georganiseerd. Zo goed zelfs dat de Nederlandse natuur eronder lijdt. En dat komt door stikstof, maar ook co2-uitstoot, de afnemende waterkwaliteit, chemische bestrijdingsmiddelen en bodemverstoring hebben hun invloed. Daardoor zitten boeren ‘klem’ in het huidige systeem – er is voor hen geen (ander) toekomstperspectief.
Oplossing voor het stikstofdossier
De oplossing voor het stikstofprobleem vraagt dan ook om een systeemdoorbraak, die begint bij de boer zelf. En waarin we de samenwerking opzoeken met alle partijen die dit systeem maken tot wat het nu is. MVO Nederland ontwikkelde al een integrale oplossing om de Nederlandse landbouw om te schakelen naar natuurlijk boeren. Een oplossing die de biodiversiteit terugbrengt in de landbouw en daarmee het stikstofprobleem oplost.
We zijn momenteel bezig partijen te verbinden aan dit doel in ‘De Omschakelaars’, een langdurig samenwerkingsverband tussen allerlei bedrijven en organisaties met een financieel en maatschappelijk belang bij een toename van Nederlandse biodiversiteit in de landbouw. Samen met de boer gaan we de transitie aanpakken vanaf de akker. Omdat we klaar zijn met al die gefragmenteerde one-issue oplossingen. En omdat we erin geloven dat natuurlijk boeren dé oplossing is voor zowel de boer, beleid en biodiversiteit.
Nu minister van der Wal bekend heeft gemaakt welke regio’s met welke doelen aan de slag moeten is mijn oproep dan ook vooral gericht op die regionale spelers. Ontwikkel een plan van onderop, met boeren. Zet het uitkopen en technische innovaties in de ijskast en kijk naar de kansen voor omschakeling. En ja, dat betekent dus óók dat we niet minder, maar juist méér boeren nodig hebben – een geluid dat ook de boeren zelf moet bevallen. Zorg er zo voor dat je bijdraagt aan een systeem dat wél past binnen de grenzen van de planeet en de maatschappij. De oplossing en wilskracht zijn er. Boeren? Natuurlijk!
Meedoen?
Ben je partner van MVO Nederland en wil je meedenken over hoe we dit concept tot een succes kunnen maken? We organiseren in het najaar een of twee dialoogsessies met partners om ons concept te toetsen en aan te scherpen. Neem contact met ons op via boerennatuurlijk@mvonederland.nl en we houden je op de hoogte.
In de media: natuurlijk boeren in de zorg
MVO Nederland heeft samen met Stichting Omring – een grote zorgorganisatie in Noord-Holland – een plan geschreven om grote organisaties overeenkomsten met lokale en duurzame boeren aan te laten gaan en ze zo te verzekeren van een product-afname. Daarover spraken Frido Kaanen (bestuurder Stichting Omring), Louise Vet (ambassadeur MVO Nederland), een boer en Gerard Teuling (sectormanager agrifood MVO Nederland) deze week op NPO Radio 1. Luister het fragment hier terug (circa 15 minuten).
