MVO Nederland: Kabinet geeft richting, maar geen stevige kaders voor klimaatakkoord

nieuws 9 oktober 2018

Dat is de eerste reactie van MVO Nederland op de kabinetsreactie op het Voorstel voor Hoofdlijnen voor een Klimaatakkoord en de Analyse van deze hoofdlijnen door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en Centraal Planbureau (CPB). Nadat deze analyses vorige week vrijdag gepresenteerd werden, bleek dat het kabinet aan zet was om duidelijkheid te scheppen over normeringen, subsidies en heffingen. Er is voor een succesvol Klimaatakkoord behoefte aan concrete, praktisch toepasbare instrumenten. Minister Wiebes (Economische Zaken & Klimaat) vaart daar een middenweg in. Michel Schuurman, directeur Economie & Politiek: ‘De kabinetsappreciatie geeft de richting. Het is aan de tafels om te kijken wat ze met deze richting doen. Wat de kabinetsappreciatie niet doet, is uitgewerkte en toepasbare kaders stellen. Daarmee hadden de sectortafels in volle vaart door kunnen werken.’

DWARSVERBANDEN TUSSEN SECTOREN

In het vervolg van de onderhandelingen is meer aandacht voor dwarsverbanden tussen sectortafels. Dat is ook hard nodig, om bijvoorbeeld de flexibiliteit van het energiesysteem beter in kaart te brengen en zorgvuldig om te gaan met de beperkte hoeveelheid biomassa die beschikbaar is. Vóór de zomer gaven we aan dat er bij de uitwerking van het akkoord het komende half jaar gezocht moet worden naar synergie tussen de klimaat- en energietransitie en deze transitie naar een circulaire economie. Die circulaire transitie biedt meerdere sectoren kansen om CO2-uitstoot te reduceren. Minister Wiebes juicht dit toe: ‘De transitie naar een circulaire economie kan een significante bijdrage leveren aan het invullen van de opgave voor het Klimaatakkoord. Het kabinet waardeert dat de Transitieagenda’s Circulaire Economie actief zijn opgepakt door de verschillende sectortafels en steunt de inzet op circulair grondstoffengebruik. Het kabinet verzoekt partijen om deze maatregelen in aansluiting op de transitieagenda’s verder uit te werken.’ Hierbij houdt MVO Nederland in de gaten dat we niet alleen werken aan circulaire mogelijkheden op grondstofniveau (recycling, CCU/S, substitutie) als het gaat om grote industriële processen en stromen, maar ook om een bredere omslag naar een economie met circulaire businessmodellen en ander ontwerp van producten.

DE EERLIJKE BOODSCHAP: NIETS DOEN KOST MEER

In politiek en media is veel aandacht voor de kosten van de klimaattransitie. Dat is logisch en terecht, want er zijn grote investeringen nodig die via belasting door burgers en bedrijven betaald moeten worden. Zoals Ed Nijpels, voorzitter van het Klimaatberaad, bij de presentatie van de PBL- en CPB-rapporten zei: ‘Het is niet altijd feest op de weg naar 49% CO2-reductie.’ Wat MVO Nederland nog te weinig hoort, is de boodschap dat niets doen méér kost. Schuurman: ‘Deze transitie brengt volgens de analyse van PBL meer baten dan kosten met zich mee. Maar zoals altijd gaan de kosten vóór de baten uit. Als we het positieve verhaal van waar we naartoe gaan te weinig vertellen, verliezen we draagvlak. We moeten bespreken en inzichtelijk maken hoe we als samenleving van deze transitie beter worden en als economie concurrerend blijven. Daar zie ik namelijk volop mogelijkheden toe.’ Ook minister Wiebes ziet dit: ‘De baten strekken veel verder dan de reductie van CO2. Slimmere mobiliteit, comfortabeler wonen, minder fijnstof in de lucht en de kans om de kracht van de Nederlandse economie te versterken.’

CO2-BEPRIJZING

Voor de sectortafel Industrie geeft het kabinet aan dat er naast een inzet op kostenreductie van CO2-reducerende industriële technologieën als stok achter de deur een borgingsmechanisme zoals een CO2-heffing voor de sector wordt uitgewerkt. Dat kan wat MVO Nederland een stuk stelliger en een stuk sneller. De stelregel dat de vervuiler betaald is, ook met het oog op de concurrentiepositie van het bedrijfsleven, zeer goed toepasbaar op deze sector.

LASTENVERDELING BEDRIJFSLEVEN

Waar het PBL vorige week een uitgebreide analyse presenteerde, was het CPB beknopter. Dit planbureau gaf aan nog beperkt uitspraken te kunnen doen over budgettaire, lasten- en inkomenseffecten. Dat is begrijpelijk, maar jammer. Juist inzicht over de lastenverdeling tussen huishoudens en bedrijven, maar ook binnen het bedrijfsleven tussen MKB en grotere bedrijven, is van belang bij de uitwerking van de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord. Op die manier kunnen we in de gaten houden dat we kleinere, innovatieve ondernemers niet onevenredig belasten.

55%-SCENARIO

In het Voorstel voor Hoofdlijnen voor een Klimaatakkoord zijn de sectortafels verschillend omgegaan met het verzoek om niet alleen maatregelen voor 49% CO2-reductie in 2030 te formuleren, maar ook een doorkijk te geven naar 55% CO2-reductie. Het kabinet vraagt de sectortafels in deze tweede ronde nadrukkelijker in beeld te brengen welke aanvullende maatregelen nog mogelijk zijn, met het oog op de Nederlandse ambitie voor een CO2-reductiedoel van 55% in Europa.

KLIMAATAKKOORD

In de eerste helft van dit jaar werd door bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden aan vijf zogenoemde sectortafels gewerkt aan het Klimaatakkoord, zoals in het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III was aangekondigd. Na deze kabinetsreactie werken de sectortafels verder aan de uitwerking van de plannen, en is het streven voor het eind van het jaar een concept-Klimaatakkoord te presenteren.

MVO Nederland zit aan tafel bij het ondersteunende en coördinerende Klimaatberaad. Schuurman: ‘Wij kijken ernaar uit om ons komende tijd op te stellen als coalitiebouwer, en om met onze achterban van duurzame ondernemers concrete acties op te pakken en projecten op te starten.’

(Beeld: Rijksoverheid/Valerie Kuypers / CC BY 2.0)