Volgens Raworth is een economie goed ingericht als er geen planetaire grenzen worden overschreden: de klimaatverandering moet niet doorschieten, de biodiversiteit moet behouden blijven en de oceanen mogen niet verzuren. Dat is de buitenring van de donut. Tegelijkertijd is het niet de bedoeling door de bodem te zakken: we willen in de menselijke basisbehoeften voorzien. Daarom moet er een minimum zijn aan gezondheidszorg, inkomen of sociale gelijkheid. Dat is de binnenring van de donut. In het deeg van de donut kan de economie veilig floreren.

Groei kan niet eeuwig doorgaan (dat wisten we al)

De onderwerpen die Raworth aankaart zijn dus verre van nieuw. Onder meer in het beroemde rapport Grenzen aan de groei uit 1972 wordt al uitgebreid beschreven dat de aarde geen onuitputtelijke bron van grondstoffen is. De Club van Rome, verantwoordelijk voor de publicatie, waarschuwde daarom al voor catastrofes als de economische groei ongebreideld zou doorgaan. In die tijd was dat nog behoorlijk schokkend nieuws, tegenwoordig is de kennis over de ellende door onder meer klimaatverandering, stikstofdepositie, uitputting van landbouwgronden en vervuiling sterk toegenomen. Steeds minder economen zijn ervan overtuigd dat groei oneindig kan doorgaan.

Ook de sociale ondergrens die Raworth beschrijft komt niet uit de lucht vallen. De SDG´s, en eerder bijvoorbeeld de Millenniumdoelen (uit 2000), benadrukten al dat educatie, gezondheidszorg en het tegengaan van kindersterfte prioriteit moesten krijgen om een leefbare wereld te garanderen.

Eén aansprekend plaatje (dat is nieuw!)

Wel nieuw is dat Raworth al die aspecten van een eerlijke en gezonde economie in één aansprekend plaatje heeft weten te vatten. Daarmee is het veel gemakkelijker geworden om te snappen wat een nieuwe economie precies inhoudt. Alles wat buiten de bandbreedte van de donut-economie valt is niet duurzaam. Simpel.

Beeld door DoughnutEconomics – Eigen werk, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=75695171

Wat betekent het voor bedrijven?

Ook voor bedrijven biedt de donut aanknopingspunten. De vraag is dan of een bedrijf opereert binnen de veilige marges van de donut, of niet.

Aan de buitenring mag een duurzaam bedrijf niet verder gaan dan de planetaire grenzen toelaten. Dit is ook wel bekend onder de noemer one planet thinking, of science based targets. Als geen enkel bedrijf méér grondstoffen verbruikt of CO2 uitstoot dan zijn ‘fair share’ toelaat, is er niets aan de hand. Ondernemers kunnen zich dus afvragen (en dit laten uitrekenen) wat er zou gebeuren als alle bedrijven hetzelfde zouden doen als zijzelf. Als de milieuproblemen dan opgelost zouden zijn, ben je deel van een duurzame oplossing. Zo niet, dan ben je deel van het probleem.

Door de bodem van de donut

Voor de binnenkant van de donut geldt hetzelfde: als alle bedrijven zo met hun mensen zouden omgaan als jijzelf, wat gebeurt er dan met gendergelijkheid, opleidingen of inkomens? Daarbij blijft de verantwoordelijkheid van ieder bedrijf voor de medewerkers verderop in de keten natuurlijk overeind. Als je producten verhandelt die in verre landen door onderbetaalde werknemers onder erbarmelijke arbeidsomstandigheden gemaakt worden, zak je door de bodem van de donut.

Het is dus de kunst je bedrijf te laten bloeien in de ruimte die het deeg van de donut biedt. Kate Raworth heeft Jules Deelder waarschijnlijk nooit ontmoet, anders had ze hem zeker geciteerd: “Binnen de perken zijn de mogelijkheden even onbeperkt als daarbuiten”.