Jouw kantoorkoffie is helemaal niet betaald door je baas
opinie Echte prijzen 27 mei 2020
De zon staat vol op het hoofd van koffieboer Raul. Net als op zijn twee hectare grond trouwens. Dag in, dag uit ploetert hij om zijn koffiestruiken zo veel mogelijk te laten opleveren. Dat heeft hij tenslotte zo geleerd. Hij moet het wel zo doen om een inkomen bij elkaar te harken. De koffie die hij oogst verkoopt hij tegen een bulkprijs, bepaald op de beurs. En die prijs is zo laag dat hij moet bijklussen als taxichauffeur om überhaupt eten op tafel te krijgen. Laat staan dat hij geld overhoudt om te kunnen investeren in de kwaliteit van zijn plantage. Geen nieuwe planten, geen schaduwbomen, geen zonnepanelen, geen bodemverbetering. Niets. Hoe dat komt? De prijs van de koffie die je drinkt op kantoor is veel te laag.
Vrijwel iedereen begint de werkdag met een verse bak koffie. Betaald door de baas, dus lekker doorslurpen maar. Denk je. En je baas? Ja, die heeft ooit voor een koffiemerk gekozen. Bewust of onbewust, want het is waarschijnlijk niet de belangrijkste post op de jaarbegroting. Grote kans dat hij of zij keek naar de prijs onder de streep: de goedkoopste is de beste. Of geleverd met een gratis koffiemachine. Alleen wat de inkoper dus vaak niet realiseert is dat die prijs zo laag is dat de boer continu aan het interen is op zijn werk en zelf moet bijklussen om te overleven. Eigenlijk werkt hij dus gewoon onbetaald.
Nu denken sommige bedrijven goed bezig te zijn door te kiezen voor een koffie met een keurmerk. Op zich prima, maar als de prijs nog steeds te laag is doe je eigenlijk niets meer dan je geweten afkopen. Want een keurmerk op je koffie kost geld. En als maar een klein deel van al deze koffie ook voor een betere prijs wordt verkocht, blijft Raul met de rekening zitten. Dus bedenk je bij je volgende bakkie op kantoor: gratis bestaat niet.
DE KOFFIE DIE JE DRINKT IS TE GOEDKOOP
Nu kun je als koffiedrinker of inkoper daar je schouders over ophalen en zeggen dat het marktwerking is. Je kunt echter ook denken: daar ga ik niet in mee. Ik wil alleen een prijs betalen die de kostprijs voor de boer dekt. En dat hoeft helemaal niet zo moeilijk te zijn. Sterker nog: er zijn al volop koffieleveranciers – onder meer in ons Futureproof Coffee Collective – die uitgaan van die kostprijs bij het bepalen van hun verkoopprijs. En dan kun je als directeur of inkoper zeggen dat dat veel te duur is. Een te grote belasting op het jaarbudget. Maar dan draai je de zaak om. De koffie die je nu drinkt is namelijk veel te goedkoop.
Bij wie ligt die beslissing dan? Wie bepaalt wat jij betaalt? Uiteindelijk zijn dat de inkopers van bedrijven en overheden. Zij zouden moeten inzien dat de prijs die ze nu betalen vaak niet klopt. Dat daar allerlei kosten niet in zijn meegerekend. De inkopers die nu kiezen voor een leverancier met echte prijzen, zijn zelf goed op de hoogte. Die zien het belang voor de producent, voor de transparantie van de keten, voor de biodiversiteit, voor de productie van koffie op lange termijn. Het is dus zaak voor koffiebedrijven – en netwerken als die van MVO Nederland – om de boodschap te verspreiden. Het moet ‘out in the open’, zodat bedrijven en mensen zich niet meer kunnen verschuilen achter een mooi plaatje op de koffieverpakking.
KOOP IN MET ECHTE PRIJZEN
Overheden moeten wat mij betreft de leiding nemen in de transitie richting koffie met een echte prijs. Gelukkig gaat dat steeds beter, omdat ze zich realiseren dat ze een voorbeeldfunctie hebben richting het publiek. Aan de andere kant betalen ze met geld van de belastingbetaler. Dat ligt natuurlijk altijd gevoelig. Steeds meer gemeentes, ministeries en uitvoerende overheidsorganisaties, zoals Rijkswaterstaat onlangs nog, nemen een eerlijke prijs mee als eis in aanbestedingen. En andersom zijn koffiebedrijven steeds transparanter over de prijs en de schakels in hun keten. Ze nodigen ze zelfs uit om met producenten te Skypen of een weekje mee te werken tijdens de oogst.
Als je nu als inkoper en koffiedrinker nog wegkijkt en niet kiest voor een leverancier met echte prijzen moet je niet raar staan te kijken als hele dorpen wegspoelen door bodemerosie, koffieoogsten mislukken of diersoorten verdwijnen. En vertrouw me: ik heb genoeg boeren gesproken om te weten dat ze het geld bovenop de kostprijs echt wel gaan investeren in verduurzaming. Een gemiddelde koffieproducent is enorm trots en wil werken aan bodemkwaliteit. Wil bomen planten voor schaduw. En wil de biodiversiteit verbeteren. Dat soort kosten zouden bij ons al in de prijs moeten zitten. Bedenk je maar eens wat er gebeurt als een groot deel van de boeren hun marge van dertig procent bovenop de kostprijs investeren in duurzame initiatieven, dan zou dat op wereldschaal een enorme invloed hebben.
NEEM JE AANDEEL
Dus bij dezen nogmaals mijn oproep: we moeten de werkelijke prijs betalen om niet alleen de boer te voorzien van een leefbaar loon, maar gewoon omdat dat de nieuwe economie is. Wat jij kunt doen? Heel eenvoudig. Kijk naar welke partijen in het Futureproof Coffee Collective zitten en kies. Ze doen allemaal hun best om producenten eerlijk te betalen en investeren in de toekomst. Jouw aandeel neem je al door koffie in te kopen van een van die partijen of de baas te overtuigen om over te stappen. Bijkomend voordeel: de koffie is waarschijnlijk veel lekkerder. Niet alleen de smaak, maar ook omdat het verhaal erachter beter is. En zo heeft de directeur ook weer een goed verhaal richting medewerkers én de buitenwereld.
Meer informatie over het Futureproof Coffee Collective vind je op www.futureproofcoffeecollective.com.