Joris Luyendijk: “Voor echte diversiteit moet je in oppositie komen tegen je eigen bedrijf”
nieuws Inclusief ondernemen 5 augustus 2020
“Het publiek moet minimaal één keer keihard lachen”. Dat zegt Joris Luyendijk op de vraag wanneer een presentatie geslaagd is. Daarover: “De plechtigheid moet van duurzaamheid af. Door te lachen maken we alles veel makkelijker. Zelfs al is het onderwerp zwaar.” Wie journalist, antropoloog en schrijver Luyendijk hoort praten krijgt zin om meer te horen over zijn nieuwste project rondom diversiteit. “Ik heb dit verhaal al eerder in vergelijkbare vorm gedaan en het gebeurt regelmatig dat directeuren plots volschieten.”
Na boeken over onder meer de bancaire sector, de kloof tussen beeld en werkelijkheid in het Midden-Oosten en de Nederlandse politiek, is Luyendijk momenteel druk bezig met diversiteit. Hij vertelt: “Mijn boek gaat nu eens niet over mensen die worden uitgesloten, maar juist over de uitsluiters. Ik ben aan het onderzoeken hoe de elite van Nederland is samengesteld. En waarom er zo veel mannetjes rondlopen als ik: wit, hetero, hoogopgeleid en goed opgevoed.”
Sociale klasse is bepalender dan huidskleur of geslacht
Luyendijk gaat het gesprek aan met mensen zoals hijzelf. “Hoe gaat het eraan toe in de bovenkant van de samenleving? Dat weten we allemaal heel goed. Maar aan de onderkant? Daar hebben we geen idee van. Ik kom er nu achter dat diversiteit uiteindelijk draait om die scheiding tussen klassen. Veel meer dan om huidskleur of geslacht. Er zijn tegenwoordig bedrijven die zeggen: we hebben een x-aantal vrouwen in dienst en een handje vol zwarte mensen, dus zijn we goed bezig. Maar zo werkt het natuurlijk niet. En het is ook krom. Want als iemand bepaalde eigenschappen verbindt aan vrouwen is dat te kort door de bocht. En bij een huidskleur zelfs racisme.”
Luyendijk’s boek moet ergens in 2020 uitkomen. Momenteel schat hij op ongeveer een derde te zijn. “De sociale klasse waarin je bent opgevoed bepaalt alles in je leven. Hoezeer je je op je gemak voelt bij mensen met macht bijvoorbeeld, komt grotendeels door je ouders. Maar ook hoe je je voelt in een presentatie tegenover een groep. Een voorbeeld: stel dat Gerrit, van eenvoudige komaf, zichzelf helemaal opwerkt en alles zelf moet uitvinden. En hij neemt het in een vacatureproces voor een hoge baan op tegen Anne-Fleur, die al in dat milieu is opgegroeid, dan krijgt Anne-Fleur de baan. Omdat ze lijkt op de mensen die haar moeten aannemen. Dat klopt natuurlijk niet.”
Zonder diversiteit mis je belangrijke perspectieven
Op NE20 ging Luyendijk dieper in op de rol van bedrijven in die diversiteit. Zowel voor mkb als grootbedrijf. Hij vertelt: “Veel mensen zeggen dat diversiteit in je organisatie zorgt voor betere samenwerking. Terwijl juist het omgekeerde waar blijkt te zijn. Gedeelde ervaringen, een zelfde soort jeugd – dat schept een band en zorgt voor groepsdenken. Maar dat is weer gevaarlijk, omdat je juist die verschillende perspectieven mist. En ik snap ook: selecteren op huidskleur is aantrekkelijk, maar dat zegt niets. De persoon die je aanneemt kan gewoon dezelfde achtergrond hebben, waardoor het nog niet helpt.”
Hoe dit alles te doorbreken is? Volgens Luyendijk is het tijd om oppositie te voeren. En wel tegen je eigen organisatie: “Dat is echte diversiteit. Niet het afvinken van een lijst, maar checken of er in jouw organisatie mensen rondlopen die op tijd kunnen zeggen: wacht eens even, is dat wat we doen wel goed? En als dat niet het geval is, durf dan tegen het beleid in te gaan. Stel vragen en zorg dat er vooral mensen met een andere achtergrond en opvoeding binnenkomen. Ongeacht huidskleur of geslacht.”
meer ONGEMAK OVER DIVERSITEIT
Heeft Luyendijk je aan het denken gezet over jezelf of je eigen bedrijf? En wil je meer weten over de rol van diversiteit en inclusie in de duurzame transitie? Kom dan naar NE22, het grootste zakelijke duurzaamheidsfestival van het jaar op 13 mei 2022. Tickets zijn nu verkrijgbaar op NE22.nl.