Interview Chris Slootweg: 12 principes voor circulaire chemie
nieuws Chemie 16 oktober 2020
De chemische industrie beseft steeds beter wat de impact van hun activiteiten is op veiligheid en duurzaamheid. Je zou kunnen zeggen dat die ontwikkeling begon bij de publicatie van de 12 principes van groene chemie door Paul Anastas en John Warner¹. Tijden veranderen echter en om de nieuwe, circulaire economie te bereiken kunnen we in de chemiesector niet meer volstaan met deze ietwat verouderde principes, aldus Chris Slootweg, associate professor duurzame chemie aan de Universiteit van Amsterdam. “Ze zijn vooral gericht op (lineaire) procesoptimalisatie, waardoor de circulaire economie nooit bereikt gaat worden.” Ik spreek Chris over zijn, samen met studenten samengestelde, 12 principes van circulaire chemie².
Laten we beginnen bij het begin: waarom wilde je een nieuwe versie van de twaalf principes schrijven?
“Bijzonder in de eerdere versie is dat er bijvoorbeeld geen enkele keer het woord ‘recycling’ in voorkomt, terwijl dit een essentieel onderdeel is voor het bereiken van de nieuwe economie. In de chemiesector zijn er op dit moment namelijk twee grote uitdagingen. Enerzijds is er wereldwijde schaarste van bepaalde chemische elementen, wat leidt tot risico’s in beschikbaarheid van grondstoffen en afhankelijkheid van de politieke relatie met andere landen. Daarnaast is er ophoping van elementen in het milieu, wat op zijn beurt weer leidt tot afvalproblemen. Daarom ben ik in de nieuwe principes niet uitgegaan van een individueel bedrijf dat zo veel mogelijk producten moet maken, maar heb ik juist naar de hele keten gekeken. Samen moeten bedrijven daarin uitzoeken waar grondstoffen vandaan komen, waar ze na gebruik terechtkomen en wat het effect daarvan is op mens en milieu.”
Als je zou mogen kiezen, wat is dan de belangrijkste boodschap die je wilt overbrengen?
“Bedrijven moeten allereerst het afvalprobleem als startpunt nemen. Afval bevat namelijk volop materialen, die dankzij de chemische industrie een nieuw leven kunnen krijgen. Gebruik dus afval als grondstof, neem het op in de keten en verklein zo de ophoping van grondstoffen in het milieu. Dit zorgt er niet alleen voor dat we meer materiaal tot onze beschikking hebben, maar ook dat we minder afhankelijk zijn van het opgraven van nieuwe elementen/grondstoffen. Afval is een hernieuwbare grondstof mits we in het ontwerp al rekening houden met de afvalketen. De onderdelen van een (chemisch) product zijn keer op keer opnieuw toe te passen in hetzelfde of een ander product.”
“Een tweede onderliggend punt van de 12 principes is dat productontwerp nog veelal gebeurt met de focus op functionaliteit tijdens de eerste levensduur. En dat terwijl in een circulaire economie het ontwerp al rekening houdt met het volgende leven ervan. Chemie kan een belangrijke rol spelen in het ontwikkelen van materialen met een lange levensduur, maar ook in het scheiden en afbreken van materialen, zodat een nieuw leven mogelijk is voor de grondstoffen. Producten die moeilijk zijn in te zamelen of in zeer kleine hoeveelheden aanwezig zijn in de afvalstroom– zoals medicijnen– zijn het best biodegradeerbaar te maken. Zo kunnen ze na gebruik vergaan in de natuur.”
Welke impact hebben je principes op de Nederlandse economie?
“Circulariteit begint steeds meer te leven in de chemie. De ambitie en wil is er. De principes vormen een startpunt voor innovatie en de transitie. Het kost tijd om in kaart te brengen wat er moet gebeuren en in contact te komen met de juiste partners. Maar als de chemische industrie deze principes breed toepast, brengt dit ons een stuk dichter bij het behalen van de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties.”
Ben jij nieuwsgierig geworden naar de twaalf principes van circulaire chemie en hoe jij als ondernemer hier direct mee aan de slag kan? Download dan ons document In zeven stappen op weg naar een circulaire chemiesector.
[1] Anastas, P. T.; Warner, J. C. Green Chemistry: Theory and Practice, Oxford University Press: New York, 1998, p.30
[2] Keijer, T., Bakker, V. & Slootweg, J.C. Circular chemistry to enable a circular economy. Nature Chem 11, 2019, p190–195