Hoera, we mogen weer koffiedrinken op kantoor
opinie Echte prijzen 25 februari 2022
Ik begin mijn dagen thuis en op kantoor met een verse bak koffie. Ik druk op het knopje café crème en automatisch maalt de machine de boontjes, warmt het water op en perst het door de gemalen bonen heen. Soms sta ik dan stil bij de reis die de bonen hebben afgelegd voordat ze in de machine terecht zijn gekomen. Ik denk aan de koffieboer die moet bijklussen omdat hij van zijn loon niet kan leven. Aan de mooie natuur die verloren gaat vanwege de impact van de productie. En ik heb zo’n vermoeden dat ook jij daar ook weleens aan denkt. Dit omdat de koffie die we drinken veel te goedkoop is. We hebben daardoor ook vaak geen idee welke koffie duurzaam is en welke niet. Ik leg graag uit hoe dat zit.
Deze vrijdag (25 februari) gaat het tv-programma De Prijsknaller in op de herkomst van goedkope koffie. Presentatoren Ersin Kiris en Eva Cleven komen er stap voor stap achter hoe veel koffieboeren klein gehouden worden door de machtige koffie-industrie. Dat alles wordt mede geduid door mijn collega Meine van der Graaf, projectmanager bij ons Futureproof Coffee Collective, het enige netwerk van koffieproducenten, -importeurs, -branders en retailers dat sámen strijdt voor de toekomst van koffie. En dat is nodig, weet ik inmiddels. De prijs van jouw koffie moet eerlijker én hoger.
Hoe duur is jouw lungo?
Maar hoe zit het eigenlijk met de prijs van koffie, vraag je je nu misschien af. In het kort: het zijn vooral de grote marktpartijen die de prijs bepalen. Hun macht is zo groot, dat kleinere koffieboeren nauwelijks rondkomen. Terwijl het juist die boeren zijn die aan de basis staan van onze lungo, espresso of cappuccino. Met als bijkomende uitdaging dat de volgende generatie koffieproducenten steeds minder happig is op het overnemen van de boerderij. En neem het ze eens kwalijk. Er valt nauwelijks droog brood aan koffie te verdienen. Daarbij zorgt de lage prijs die we in de winkel betalen er ook voor dat koffieboeren zo goedkoop mogelijk moeten produceren. Zo kunnen zijwerknemers geen fatsoenlijk loon betalen en nemen ze het niet zo nauw met verantwoord ondernemen, om de kosten laag te houden. Het gevolg: schade aan de het klimaat en natuurlijke hulpbronnen.
De manier waarop onze koffie nu wordt geproduceerd zorgt ervoor dat enkel koffie van grote producenten rendabel is. Koffiebedrijven die de boer wél een eerlijke prijs betalen en ondernemen met respect voor de natuur worden uit de markt geprijsd. Dat betekent dat grote koffiespelers steeds meer de overhand krijgen: een ongelijk speelveld. Als consument is het onmogelijk om te weten welke koffie we het beste kunnen drinken, want deze bedrijven zijn niet transparant over wat er in hun ketens gebeurt. Sterker nog, op dit moment is er geen enkele wet die dit van deze bedrijven verwacht. Duurzaam ondernemen loont zo niet.
Wetgeving
Nu hoor ik je denken: kan ik dan beter helemaal geen koffie meer drinken? Jawel, we moeten alleen zorgen dat duurzaam ondernemen de norm wordt, ook in de koffiesector. Deze week publiceerde de Europese Commissie een zorgplicht wetsvoorstel. Deze wet verplicht de allergrootste bedrijven om transparant te zijn over wat er in hun keten gebeurt en om stappen te zetten om dit te verbeteren, zoals het betalen van een leefbaar loon. De wet gaat bij aanvang gelden voor 1 procent van de Europese bedrijven: bedrijven met 500 of meer werknemers en een wereldwijde omzet van 150 miljoen euro, dus ook de grote koffiejongens. Maar dan zijn we er nog niet, want ook kleinere bedrijven nemen het soms niet zo nauw met mensenrechten en milieu. Sommige hoogrisicosectoren zoals textiel bestaan zelfs voor 90 procent uit mkb-bedrijven. Alleen wanneer alle bedrijven voldoen aan dezelfde norm zorgen we voor een gelijk speelveld en maken we duurzaam ondernemen concurrerend.
In gesprek met de minister
Eind maart ga ik in gesprek met de minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher. Haar voorganger kondigde eerder aan om ambitieuze, Nederlandse wetgeving voor eerlijke ketens te introduceren om koplopers te belonen. Ik wil haar herinneren aan die belofte en vertellen over alle hardwerkende koplopers in ons netwerk die behoefte hebben aan scherpere randvoorwaarden dan een wet die voor slechts 1 procent van de markt geldt. Zoals de koffieleveranciers uit ons Futureproof Coffee Collective.
Maar we kunnen nog meer doen. Inkopers kunnen in hun uitvraag bijvoorbeeld rekening houden met duurzaamheid en een eerlijke prijs betalen voor koffie. Zo gaat mijn collega Meine binnenkort aan de slag met een campagne die ervoor zorgt dat ingekochte koffie niet langer wordt geproduceerd met kinderarbeid.
Wat kun jij doen voor duurzame koffie?
Maar ook jij kunt je steentje bijdragen voor duurzame koffie. Wat ik mooi zou vinden is als je door het kijken naar De Prijsknaller en het lezen van deze column zo geïnspireerd bent geraakt dat je het gesprek aangaat met jouw koffie-inkoper. Vraag eens welke koffie je eigenlijk drinkt. En check of dat een van de partijen uit ons Futureproof Coffee Collective is. Zo niet, kies er dan eentje en help mee te investeren in de toekomst van koffie, de boeren én ons natuurlijk kapitaal. Bijkomend voordeel: de koffie is waarschijnlijk nog lekkerder ook als je weet dat het goed is.
O, en heb je hulp nodig bij het inkopen van duurzame koffie? MVO Nederland ontwikkelde een Crash Course duurzame koffie die je in 5 e-mails vertelt wat je kunt doen. Meld je hiervoor aan op de geheel vernieuwde website van Futureproof Coffee Collective.
