Dit is het aandeel van jouw bedrijf in een nieuwe economie
opinie 28 november 2019
Onlangs las ik het ‘pleidooi tegen consumentenactivisme voor een duurzamere wereld’ dat Roxane van Iperen schreef in Vrij Nederland. Een stuk dat de tongen online behoorlijk losmaakte. Terecht. Want haar doorwrochte stuk biedt een frisse, originele kijk op dat wat consumenten denken te doen om onze aarde te redden. Van minder vliegen tot geen vlees meer kopen; het lijkt er volgens haar soms op dat dat het enige is wat er nog toe doet. Met alle maatschappelijke discussies tussen voor- en tegenstanders als gevolg. Hoewel wij bij MVO Nederland ons vooral richten op de rol die bedrijven hebben voor een leefbare planeet, zie ik wel wat overeenkomsten met het pleidooi van Roxane.
Voor diegenen die het VN-stuk niet hebben gelezen: het belangrijkste punt is wat mij betreft dat consumentenactivisme een zijweg is die te weinig bijdraagt aan het tegengaan van klimaatverandering. Individuen die hun duurzame levensstijl inzetten om te dienen als rolmodel kunnen weliswaar anderen inspireren, maar wordt deze levensstijl een activistische, publieke strategie, dan maak je individuen die – bewust of onbewust – andere keuzes maken tot een ‘immoreel wezen’. Roxane roept op om deze schaamtecultus te beëindigen en ruchtbaarheid te geven aan het feit dat de meeste mensen wel degelijk duurzamer willen leven, maar dat niet voor elkaar krijgen door omgevingsfactoren die bedrijven en de politiek in stand houden.
Systemen
Het grappige is dat het eerste waar ik aan moest denken vanuit mijn rol bij MVO Nederland en de samenwerking met bedrijven een interview was dat ik deze maand gaf aan P+. De kern daarvan: het hele systeem moet anders om daadwerkelijk impact te maken. En wie zijn er vooral verantwoordelijk voor dat systeem? Precies, bedrijven en overheden. Hoewel Van Iperen in mijn ogen zware woorden gebruikt, zegt ze in de kern hetzelfde als ik: consumenten die af en toe de hamburger inruilen voor een vegaburger gaan de maatschappelijke transitie niet bewerkstelligen als het systeem ondertussen hetzelfde blijft. We moeten het vooral een stapje hoger zoeken om de nieuwe economie te bereiken.
Zoals ik betoogde in het interview hebben ondernemers aan de ene kant last van het systeem waar ze in zitten. Denk bijvoorbeeld aan het inkoopproces, waarin de laagste prijs nog steeds leidend is boven het effect dat een inkoopactie heeft op de planeet en ons welzijn. Anderzijds zijn het juist ook die bedrijven die gezamenlijk dat systeem kunnen veranderen. Door nieuwe businessmodellen te ontwikkelen kunnen ze bijvoorbeeld laten zien dat het anders kan. En natuurlijk, dat kan ongemakkelijk voelen en moeilijk zijn. Maar als we een hele sector inclusief overheid op dezelfde lijn kunnen krijgen, zorgen we langzaam voor de systeemomwenteling die nodig is. Daar ben ik van overtuigd.
De waarde van de nieuwe economie
De kern van de nieuwe economie is dat je waarde toekent aan andere zaken dan geld, zoals de planeet en kwaliteit van leven. Bij MVO Nederland noemen we dat nieuwe rijkdom. In die nieuwe rijkdom gaat het ook om bijvoorbeeld mens- en klimaatwaarde. Een goed voorbeeld vind ik de CO2-beprijzing waar we voor pleiten in de politieke arena. Als bedrijven moeten betalen voor de schade die ze toebrengen aan het klimaat, krijg je ineens een heel andere waardering van het belastingsysteem. Zie daar een systeemverandering die voor prikkels tot gedragsverandering bij bedrijven leidt. En zo zijn er vele andere voorbeelden te bedenken.
Wat de volgende stap voor jou als bedrijf zou moeten zijn? Het ontwikkelen van een verdienmodel dat niet alleen uitgaat van financiële waarde. En elke onderneming kan daarin zijn of haar aandeel nemen. Door leiderschap te tonen. Door samen te werken. En door gewoon te doen. Dat verdienmodel erachter komt dan vanzelf wel. Samen zorgen we er dan voor dat de discussies over vliegschaamte, vlees eten en consumentisme vanzelf overbodig worden.
Neem nu alvast jouw aandeel
Inspiratie nodig om de eerste stappen te zetten naar die nieuwe businessmodellen en economie? Bezoek dan NE20, het grootste duurzaamheidsfestival van het jaar dat we op 23 januari 2020 organiseren in de Beurs van Berlage te Amsterdam. Daar neem je alvast jouw aandeel door inspiratie op te halen in sessies van Mark van Baal en Joris Luyendijk. En natuurlijk door in gesprek te gaan met gelijkgestemde ondernemers die met dezelfde of vergelijkbare uitdagingen zitten. Ik hoop je daar te mogen ontmoeten. Of je nu vliegschaamte hebt of niet.
Warm aanbevolen voor leiders van de nieuwe economie
Wil je zelf een leidende rol spelen in de systeemverandering naar de nieuwe economie? Dan kunnen we je het leiderschapsprogramma van MVO Nederland en TIAS, School for Business and Society van harte aanbevelen. Verantwoordelijken voor strategie en beleid die een duidelijke duurzame koers willen uitzetten leren hierin de juiste kennis en vaardigheden om vorm te geven aan nieuwe, duurzame businessmodellen.
