5 redenen waarom het SER-advies over wetgeving voor eerlijke handelsketens niet werkt voor duurzame bedrijven
lobby Transparante ketens 29 oktober 2021
Op 14 oktober 2021 publiceerde de Sociaal-Economische Raad (SER) het advies Effectieve Europese gepaste zorgvuldigheidswetgeving voor duurzame ketens. Dit advies gaat over wetgeving om zaken zoals kinderarbeid, milieuschade en uitbuiting uit de ketens van Nederlandse bedrijven te bannen. De minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking gebruikt dit advies om in Brussel te lobbyen voor wetgeving. MVO Nederland is teleurgesteld in het advies omdat het voorbijgaat aan de behoeften van duurzame bedrijven. In dit stuk 5 redenen waarom.
1. De wetgeving geldt niet voor alle bedrijven
Het advies bepleit dat de wet voor bedrijven met 1000+ werknemers gaat gelden. Daarna gefaseerd ook voor bedrijven met 250+, maar alleen als er niet teveel regeldruk is. Bedrijven met 50+ werknemers in risicosectoren moeten voldoen aan minder gedetailleerde eisen. Ook zijn zij vrijgesteld van verplichtingen wanneer ze aan sectorinitiatieven deelnemen. MVO Nederland vindt vooral dat er te veel mitsen en maren zijn over wanneer welk bedrijf aan verplichtingen moet voldoen. En dat is jammer, want bedrijven hebben behoefte aan langetermijnzekerheid. De overheid moet dan ook een duidelijk signaal afgeven: wat verwachten ze precies? Zolang niet alle bedrijven aan dezelfde verplichtingen moeten voldoen, blijft er een ongelijk speelveld. Een speelveld waarin bedrijven met intrinsieke motivatie in het nadeel zijn.
2. De wetgeving heeft geen tanden
Het advies bepleit dat de wetgeving slechts bestuurlijk gehandhaafd wordt. Zo kan een bestuurder niet persoonlijk aangesproken worden wanneer een bedrijf over de schreef gaat. De toezichthouder op de wet heeft zo slechts een beperkt arsenaal aan sancties om achterblijvers aan te sporen. Kortom: zonder stok achter de deur nemen zij een loopje met de wet. Wetgeving staat of valt met adequate handhaving, zoals we ook zien in de wet milieubeheer. Zo blijven koplopers nadeel ondervinden van bedrijven die gratis vervuilen en rechten schenden zonder consequenties.
3. De wetgeving leunt te sterk op sectorale samenwerking
De SER waart bedrijven met 50-250 werknemers vrij van hun wettelijke verplichtingen als zij deelnemen aan sectorinitiatieven. Maar deze initiatieven bestaan amper in andere Europese landen. Ook is het niet gegarandeerd dat ze van goede kwaliteit zijn. Bestaande Nederlandse sectorinitiatieven zoals de IMVO-sectorconvenanten zijn bovendien van zeer wisselende kwaliteit. Oftewel: opnieuw een afzwakking van de wet die koplopende bedrijven benadeelt.
4. Geen optie tot nationale wetgeving
De Nederlandse overheid vroeg de SER om advies over nationale én Europese wetgeving. Maar het advies rept met geen woord over de eerste optie. Europese wetgeving heeft wereldwijd meer impact. Toch is het risico op een minder ambitieuze wet groot, met 27 lidstaten die invloed hebben op het uiteindelijke resultaat. Het kan ook lang duren voor de Europese wet er daadwerkelijk is. Het invoeren van de conflictmineralenwetgeving kwam bijvoorbeeld pas zeven jaar na het besluit. In Nederland ligt er al een initiatiefwet van de ChristenUnie. Nederland moet die wet alvast invoeren om de positie van koplopers te versterken. En om maximaal invloed uit te oefenen in Brussel. Dat het SER-advies hier niet op ingaat is een gemiste kans.
5. Duurzame bedrijven niet betrokken bij het advies
Koplopende bedrijven nemen al verregaande stappen om hun ketens te verduurzamen en hebben dus de ervaring en kennis om te weten wat werkt. Maar deze bedrijven zijn niet betrokken bij het advies. De vertegenwoordigers van de oude economie zetten het debat naar hun hand uit belang bij behoud van het oude. Daar is het verdienmodel op gebaseerd. Zo ook in het SER-advies, waarin we wél duidelijk de stemmen van de grote bedrijven via de werkgeversorganisatie VNO-NCW en de vakbonden vertegenwoordigd zien. En het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. Terwijl juist de kennis en ervaring van die vooroplopende mkb-ondernemers nodig zijn voor een advies over duurzaam ondernemen in de praktijk. Maria van der Heijden, directeur-bestuurder van MVO Nederland, pleitte deze week ook al voor het meenemen van mkb-ondernemers in dergelijke adviezen.
MVO Nederland vraagt het Ministerie van Buitenlandse Zaken om wél naar de stem van duurzame ondernemers te luisteren. Voer ambitieuze wetgeving voor alle bedrijven, wacht niet op Brussel en ga in Nederland aan de slag.
Zelf aan de slag?
Ben je zelf ondernemer en wil je ongeacht de wet stappen zetten om je keten te verduurzamen? Vraag dan een imvo-voucher aan en krijg vijftig procent terug van de kosten voor het inhuren van een externe adviseur om jouw internationale handelsketen te verduurzamen – tot een maximum van 10.000 euro.