100 werkdagen corona: 3 lessen voor onze economie
opinie 28 juli 2020
Ongeveer honderd werkdagen geleden hadden we onze jaarlijkse Blauwe Netten-bestuurdersbijeenkomst, een duurzame samenwerking met de tien waterdrinkbedrijven van Nederland. Brabant Water – een van de deelnemers – was die dag afwezig, omdat medewerkers die week al gevraagd werd thuis te werken. Iemand vroeg mij: maar Maria, jij woont toch ook in Brabant? Oeps. Ik schrok oprecht en voelde me een paria. Alsof ik anderen in gevaar aan het brengen was. Mijn arbeidsethos maakte dat ik gewoon was gegaan én mezelf als West-Brabander niet onder de kritische doelgroep schaarde. Nu – twintig weken en honderd werkdagen later – weten we niet beter dan dat we ons gedrag aanpassen aan het collectieve belang. Honderd dagen, het klinkt als een eeuwigheid geleden.
Vanaf vandaag heb ik zomervakantie. Even uitrusten van een absurde tijd. Een tijd die we ons altijd zullen herinneren. Van de ene op de andere dag honderd procent thuiswerken. Geen fysieke bijeenkomsten, terwijl mijn werk daar voor tachtig procent uit bestond. Per direct een volledige switch naar online vergaderen en webinars. Volop overleg over hoe om te gaan met zestig collega’s die ook kinderen les moesten geven. En nadenken over waar de economische crisis toe leidt en hoe het ons werk en leven beïnvloedt.
Inmiddels zien we de effecten in de economie en de samenleving. Sectoren als de horeca en toerisme worden extreem hard getroffen. We weten ook dat de meest kwetsbaren nog kwetsbaarder zijn. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Ik heb zelf veel in India gewerkt. Je kunt je niet voorstellen hoe een lockdown in een sloppenwijk in Mumbai eruitziet. Onze Nederlandse ambassadeur in Delhi meldde zich vorige week op LinkedIn met ‘Mind the Gap’. De verschillen worden groter in een crisis: ik maak me dan ook oprecht zorgen voor de komende zeven magere jaren. Toch denk ik dat we er ook lessen van kunnen leren. Lessen die moeten zorgen voor duurzame verandering. Ik heb er drie op een rij gezet.
1. Een bredere meting van onze welvaart is nodig
Als we de afgelopen weken iets geleerd hebben is het wel dat de welvaart in duigen valt als een pandemie ons overvalt. We werken echter nog niet genoeg met een rekenmethode die die welvaart kan meten. Leidend is nu vooral het bbp dat de waarde aangeeft van alle producten en diensten, en het totaalinkomen van een land. De impact van klimaatverandering, een pandemie en de kwaliteit van leven van mensen neemt het bbp echter niet mee. Het is tijd om hier verandering in te brengen. En het mooie is: daar zijn al instrumenten voor gemaakt. De Monitor Brede Welvaart bijvoorbeeld, waarin het CBS beschrijft hoe de welvaart zich in de brede zin van het woord ontwikkelt. Of het Bruto Nationaal Geluk, ooit bedacht in Bhutan. Wij zelf hebben afgelopen jaar ook voor het eerst een poging gedaan met de Nieuwe Economie Index (NEx), waarin we meten hoe duurzaam het Nederlands bedrijfsleven is. Ik ben benieuwd op welke score we in 2021 afstevenen.
Voor welke maatstaf we ook kiezen, het gaat erom dat we kijken naar de samenhang tussen de gezondheid, de economie, het milieu, de kwaliteit van de politiek en cultuur. Dat is complex, maar nodig om recht te doen aan de werkelijkheid. Welvaart gaat immers over het welzijn van mens en milieu. We kunnen nog zoveel verdienen, maar zonder onze gezondheid is geld niks waard. Deze nieuwe rijkdom gaat over de integrale waardering van de mens en de planeet in onze economie.
2. Een liefdevolle overheid die lef toont en vertrouwen geeft
De pandemie maakte dat de overheid met helder en adequaat beleid kwam. Van het thuiswerken als het kan tot afstand houden en handen wassen. Door de ‘intelligente lockdown’ werd onze eigen bijdrage cruciaal in het beheersen van de uitbraak. Een juiste keuze. Heldere regels van de overheid met eigen verantwoordelijkheid voor de burgers. Cruciaal daarvoor was de gevoelde urgentie. De klimaatontwrichting vraagt om net zulk sterk handelen. Anders blijft het vrijwillig en toebedeeld aan de mensen die het zich kunnen veroorloven. Met een helder beleid en de juiste prikkels krijgen mensen de ruimte om zelf invulling te geven aan datgene waar ze zelf invloed op hebben. Wel of niet een betaald plastic tasje, vlinders en bijen in de tuin of op je balkon, zonnepanelen, of een jurkje meer of minder. Met bedrijven in ons netwerk werken we aan deze toekomst met innovatieprojecten. Van het berekenen van een echte prijs voor koffie tot biodiversiteit in de bouw. En van circulair textiel tot integrated reporting bij grote bedrijven.
3. Investeer herstelgeld in de nieuwe economie
Er wordt gigantisch geïnvesteerd om de economie weer op gang te krijgen; in Europa en in Nederland. Door dit geld eerst langs de meetlat van de Sustainable Development Goals (SDG’s), het Klimaatakkoord en het Grondstoffenakkoord te leggen, kunnen we het meteen steken in het bereiken van de nieuwe economie. Lijkt mij een logisch moment. Maar als je dan hoort dat er in Europa 750 miljard euro wordt uitgegeven aan de fossiele industrie, val ik bijkans van mijn stoel. Waarom niet in duurzamere initiatieven?
Gelukkig zie ik ook dat een crisis leidt tot verbondenheid. Het versterkt de gemeenschappelijke wortels die we hebben. Vandaar dat we onlangs een Green Recovery–plan gepresenteerd hebben namens ons netwerk. De verdieping daarvan volgt na de zomer, net voor Prinsjesdag.
Zo. Dan is het nu tijd voor rust. Even uitblazen en energie opdoen voor een bewogen najaar. Een fijne vakantie! En mocht je in de vakantie toch willen doorwerken? En zelf als ondernemer ook sterker uit de crisis willen komen? Download dan onze wegwijzer met daarin zes kansen die je vanaf morgen al kunt oppakken.
