Jarenlang schommelde de prijs voor een ton CO2 op de emissiemarkt rond de 5 euro per ton, veel te laag om enige invloed te hebben op de uitstoot van broeikasgassen. Het was voor energie-intensieve bedrijven simpelweg goedkoper om de uitstoot af te kopen dan om te investeren in klimaatvriendelijker productiewijzen.
DOODSTEEK VOOR KOLEN
Maar inmiddels kost het bijna 15 euro om een ton CO2 uit te stoten, en het lijkt erop dat die prijs de komende drie jaar nog gaat verdubbelen als de Europese Commissie de prijs voor CO2 in lijn brengt met de afspraken in het Klimaatakkoord van Parijs. Dit zou de doodssteek zijn voor kolencentrales volgens CarbonTracker, een onafhankelijke denktank die klimaatbeleid onderzoekt. Maar ook voor andere energie-intensieve bedrijven gaat dat veel betekenen.
Uit een eigen onderzoek onder de duurzame bedrijven in de achterban van MVO Nederland / De Groene Zaak blijkt dat Nederlandse koplopers achter de schermen al langer rekening houden met CO2-prijzen tussen de 30 en 110 euro per ton. Deze interne rekenprijzen worden onder meer gebruikt bij investeringsbeslissingen. Door nu al rekening te houden met hogere emissieprijzen, kiezen deze bedrijven eerder voor klimaatvriendelijke oplossingen. Bijvoorbeeld: het energieneutraal maken van een kantoorgebouw kan zoveel extra kosten met zich meebrengen dat het financieel onhaalbaar wordt. Gevolg is dat een gebouw wordt neergezet dat meer bijdraagt aan klimaatverandering dan gewenst. Door fors hogere CO2-kosten in te calculeren, wordt investeren in klimaatneutrale bouw wél rendabel.
HAKEN EN OGEN
Er zitten uiteraard wel haken en ogen aan deze interne rekenmodellen. De eerste is dat het voorlopig nog gaat om fictief geld. Je kunt wel doen alsof een ton CO2-emissies 100 euro kost, maar er is geen enkele instantie die dat geld komt innen. Dat blijft dus gewoon in kas. Bij de eerstvolgende investering kun je daarom in principe hetzelfde geld nog een keer gebruiken om een duur, klimaatneutraal gebouw neer te zetten. Om dat te voorkomen, is een complexe dubbele boekhouding noodzakelijk. Niet handig.
Daarnaast is het de vraag wat de echte prijs voor CO2 zou moeten zijn. De Nederlandse Emissieautoriteit (NEA) rekende bij de start van de Europese emissiemarkt in 2005 op een koers van ongeveer 30 euro, maar dat bedrag is nooit gehaald. Door een overschot aan emissierechten bleef het spotgoedkoop om CO2 uit te stoten, met als dieptepunt in 2013 een prijs van 3 euro per ton. Om die reden willen sommige organisaties de markt beïnvloeden door emissierechten op te kopen. De Radboud Universiteit besloot bijvoorbeeld om de rechten die ze overhadden niet op de markt te brengen, maar te laten verlopen. Tot nu toe hebben deze pogingen om de prijs voor CO2 omhoog te krijgen niet veel succes gehad, al komen er recent wel meer van dergelijke initiatieven van de grond.
Maar wat is dan wel een goede prijs? Grofweg 50 euro per ton, zeggen veel experts, en als je het herstel van de schade door klimaatverandering meerekent het dubbele.
MARKT OF BELASTING
En aan wie zou dat geld dan betaald moeten worden? Als de markt voor CO2-emissies alsnog op gang komt, en daar lijkt het dus wel op, gaan bedrijven de rechten onderling verhandelen. In theorie is dat gunstig, want het bedrijf met de meest kosteneffectieve manier om emissies te beperken zal als eerste zijn rechten van de hand doen, en zo worden klimaatmaatregelen ‘vanzelf’ efficiënt uitgevoerd.
Als die markt blijft stagneren, dan is een CO2-belasting een denkbaar alternatief. Net als voor vastgoed of een rioolaansluiting kan een overheid dan simpelweg een tarief rekenen voor de uitstoot van broeikasgassen. Geen vreemde optie, als je bedenkt dat het ook de overheid is die onder meer dijken moet aanleggen om een stijgende zeespiegel buiten te houden.
ANDERE BESLISSINGEN
Zeker is dat veel zakelijke beslissingen totaal anders zouden uitvallen als de uitstoot van broeikasgassen serieus geld zou gaan kosten. Een gemiddeld huishouden zou per jaar misschien wel 3000 euro kwijt zijn aan CO2-kosten, volgens berekeningen in het recente Gelders Energieakkoord. In de industrie zou het om astronomische bedragen gaan.
Tot nu toe was de uitstoot van CO2 bijna gratis, maar dat kan niet zo blijven. De emissieprijzen stijgen, en ook los daarvan is het verstandig om er niet vanuit te gaan dat we de rekening eeuwig voor ons uit kunnen schuiven. Ieder bedrijf zou eens moeten laten narekenen wat het zou betekenen voor investeringsbeslissingen, productontwikkeling en de winst als voor een ton CO2 fors betaald zou moeten worden. MVO Nederland / De Groene Zaak zal de komende maanden met een groep bedrijven het voortouw nemen om hiermee aan de slag te gaan. Bedrijven die hier interesse in hebben kunnen zich aansluiten.
3-stappenplan interne CO2-prijs
Vul het formulier hieronder in en ontvang gratis een 3-stappenplan richting het rekenen met een interne CO2-prijs. Dit is inclusief een richtlijn voor de prijs die je kunt rekenen voor een ton CO2-uitstoot. Het document ontvang je spoedig op het mailadres dat je hebt ingevuld.
(Beeld: Graham Campbell, CC BY-SA 2.0)