Vijf kritische vragen aan Marc Pruijn, expert circulaire economie

1. Stel dat ik circulair wil ondernemen, maar ik ben de enige die dat doet. Dan heeft het toch eigenlijk helemaal geen zin?

“In de toekomst is de hele Nederlandse markt circulair. Dat is geen speculatie, maar gewoon een kwestie van tijd. Als je nu niet innoveert, mis je straks de boot. In de nieuwe economie is er geen ruimte meer voor lineaire producten en diensten; de vraag naar circulaire alternatieven neemt alleen maar toe. Een mooi voorbeeld is de markt voor kantoormeubelen. Er was nauwelijks aanbod van circulaire werkplekken, totdat de overheid ze ineens massaal ging bestellen. Bedrijven die dat konden leveren, deden goede zaken. Inmiddels hebben bijna alle leveranciers in die markt circulaire producten. Je moet als ondernemer voorop lopen in de markt, uitdaging is alleen om niet te ver vooruit te lopen.”

2. Er zijn mensen die zeggen dat circulaire producten niets meer zijn dan hipdoenerij uit de Randstad, Dat het een buzzword is dat wordt gebruikt voor greenwashing. Hoe reageer jij daar dan op?

“We putten de aarde uit, dat is een gegeven. We móeten onze manier van produceren en consumeren dan ook echt veranderen om die aarde te redden. Laat het dan maar hip zijn, dat geeft alleen maar aan dat er vraag is vanuit de markt. Ik heb er niet zo’n moeite mee als bedrijven zichzelf op de borst slaan omdat ze hiermee bezig zijn. Maar dan moeten ze wel echt het goede doen, en niet het slechte iets minder slecht zoals bedrijven die verpakkingen verkopen die recyclebaar zijn maar zich niet druk maken dat een gedeelte van die verpakkingen de zee in waait. Dat zou ik dan wel onder de noemer greenwashing scharen.”

3. Circulair ondernemen vergt van een ondernemer eigenlijk dat hij zijn hele businessmodel moet omgooien. Is dat niet te veel gevraagd?

“Dat hoeft helemaal niet. Je kunt je bedrijf ook stap voor stap veranderen. Dan staat je vakmanschap voorop. Als je stoelen maakt, kun je stoelen blijven maken. Dat doe je dan alleen op een andere manier, bijvoorbeeld door andere grondstoffen te gebruiken of door een ontwerp te maken dat je makkelijk repareert. Je kunt er ook voor kiezen om die stoelen niet te verkopen, maar ze na een tijd weer terug te nemen. Maar het moeten ook gewoon goede en mooie stoelen zijn. Elke ondernemer weet dat je moet innoveren. Als je je bedrijf in het juiste tempo circulair maakt, verdien je het in de toekomst terug. Daar ben ik van overtuigd.”

4. Maar Marc, vroeger werden er toch ook spullen gerepareerd en hergebruikt?

Is circulair ondernemen niet gewoon een nieuw woord voor iets wat al veel langer bestaat? “Tuurlijk. Waar het geld oplevert, bestaat circulair al heel lang. Stalen voorwerpen repareren en oud ijzer omsmelten doen we tenslotte al sinds mensenheugenis. Onze hoogovens verdienen daar geld mee. Maar we gaan niet met alle grondstoffen zo om. Tegenwoordig kopen we steeds meer spullen die we snel weer afdanken. De aanslag die dat doet op onze planeet is onhoudbaar. We moeten dus spullen gaan maken die herbruikbaar zijn en die je kunt repareren. We hebben innovatieve en creatieve concepten nodig om producten langer mee te laten gaan en ze ook na gebruik weer beschikbaar te krijgen. Gelukkig gebeurt er al veel. Het geeft veel nieuwe kansen voor ondernemers.”

5. Leuk hoor, al die ondernemers die circulair ondernemen, maar als we echt impact willen maken moet de overheid toch eerst overstag?

“Overgaan naar de circulaire economie is een grootschalige transitie. Dat betekent dus ook dat het moeilijk is, lang duurt en dat er veel betrokkenen zijn. Iedereen moet aan de bak, dus niet alleen de overheid. Maar natuurlijk is het veranderen van wet- en regelgeving essentieel en heeft de overheid invloed met het inkoopbeleid. Door als overheid richting te geven en samen te werken met de milieubeweging en het bedrijfsleven kom je tot een systeemverandering. Maar zo’n transitie is wel ingewikkeld omdat bestaande gewoontes en markten verdwijnen. Overal staan bijvoorbeeld nog installaties die lineaire producten maken. En afvalverbranding hoort niet bij een circulaire economie maar levert nu warmte op waarmee we steden verwarmen. Als je daar ineens mee stopt, hebben veel mensen er last van. Dus je kunt deze ombouw niet in één keer doen. Maar we moeten het wel doen.”