Hoewel middenin de coronacrisis, klinkt Volkert Engelsman goed geluimd. “Ons bedrijf draait twintig procent meer omzet dan begroot voor dit jaar. In tijden van crisis grijpen mensen naar biologisch, dat hebben we al vaker gezien.” Waarmee hij allerminst wil zeggen dat COVID-19 een zegen is. “Het is eerder een spiegel die ons wordt voorgehouden. Onderzoekers van onder meer Stanford University leggen een direct verband tussen pandemieën enerzijds en intensieve landbouw en veehouderij anderzijds. Ze verwijzen naar de sterk afgenomen biodiversiteit als gevolg van onder meer kunstmest en bestrijdingsmiddelen, waardoor ecosystemen kwetsbaarder worden en het zelfregulerend vermogen verliezen om dit soort virusuitbraken onder controle te houden.”
Dat dit anders moet, weet Engelsman allang. Al in 2004 introduceerde hij het ‘trace & tell’-merk Nature & More, dat de consument precies vertelt waar elk product vandaan komt en wie de teler is. In 2015 leidde hij de internationale campagne Save Our Soils, gericht op de gevaren van bodemverarming. Wereldwijd steunden tweehonderd ngo’s en beroemdheden als de Dalai Lama en Julia Roberts de campagne. Parallel groeide het True Cost of Food-initiatief: Eosta koppelde een financiële waarde aan bodemverarming, watervervuiling, biodiversiteitsverlies en broeikasgasuitstoot en kon daarmee biologische producten vergelijken met gangbare. Sinds 2016 geeft het bedrijf op al zijn Nature & More-producten weer wat de werkelijke kosten van de productie ervan zijn, inclusief verborgen sociale en milieukosten. Eosta is daarmee wereldwijd een van de pioniers.
Wacht momentum af
Voor en achter de schermen is Engelsman dus al jaren bezig met true cost accounting (TCA). Onvermoeibaar benut hij elke gelegenheid om samen met andere partijen zoals de FAO, de Natural en Social Capital Coalition, banken en accountants TCA verder te ontwikkelen. “De uitdagingen en kansen veranderen voortdurend. De kunst is om de tijdgeest te vatten. Zo komt er de laatste jaren onverwachte steun vanuit de financiële sector: omwille van risicobeoordeling brengen banken de duurzaamheidsprestaties van institutionele beleggers in kaart. En COVID-19 is nu óók een kans. Voor een transitie heb je altijd drie dingen nodig: kennis, een coalition of the willing – zoals MVO Nederland – en momentum. Wanneer je rustig wacht op de kansen die karma je biedt, raak je niet snel gefrustreerd.”
Anonimiteit zet de deur open voor uitbuiting
Het momentum is er dus. Maar dat wil niet zeggen dat bedrijven nu massaal de ‘echte’ prijs van hun producten gaan bepalen – laat staan doorberekenen. Engelsman heeft daar alle begrip voor. “Je hoeft ook niet in één keer voor al je producten de echte prijs door te rekenen. Zoals zo vaak is het ook hierbij verstandig om de tachtig/twintig-regel toe te passen: ga aan de slag met de twintig procent van je producten die tachtig procent van je impact bepaalt.” Voor de praktische vertaling haalt Engelsman het ‘4M-model’ van Eosta erbij: duurzaamheid kun je Meten, Managen, verMarkten en Monetariseren. “Begin met meten: ga samen met je stakeholders kijken waar jouw bedrijf de meeste impact kan hebben, bijvoorbeeld aan de hand van de Sustainable Development Goals. De tweede M draait om het managen van de impactverbetering. Dat begint met je te verdiepen in je keten: je directe leverancier ken je waarschijnlijk wel, maar waar haalt hij zijn spullen vandaan? En de leverancier van je leverancier? Dat is vaak totaal niet inzichtelijk. Maar anonimiteit is de deur openzetten voor uitbuiting, onder het mom ‘wat niet weet, dat niet deert’.”
“Er zit ook een zingevingskant aan. Een bedrijf als Shell lukt het om die reden steeds minder om talent aan te trekken. Wij hebben nog nooit headhunters hoeven inschakelen. Mensen komen vanzelf naar ons toe omdat ze hier graag willen werken."
Volkert Engelsman, Directeur Eosta
Puma als inspiratie
De derde M in Eosta’s model is die van verMarkten. Hoe onderscheid je je met jouw duurzame manier van zakendoen? En tot slot kom je bij het Monetariseren: het berekenen van de echte prijs van je product en die doorrekenen in je verlies- en winstrekening. Engelsman: “Dit is natuurlijk de spannendste stap. Zeker als je als beursgenoteerd bedrijf een stel aandeelhouders in je nek hebt hijgen. Jochen Zeits, voormalig CEO van Puma, vertikte het om zichzelf als ‘slaaf van zijn aandeelhouders’ te zien. Hij besefte dat hun focus op kortetermijnwinst maakte dat hij niet zomaar de maatschappelijke kosten van het productieproces kon doorrekenen in de prijs van zijn sportschoenen. Wat hij wél kon, en ook deed, is zijn aandeelhouders een alternatieve winst- en verliesrekening tonen, waarop hij schade die de productie van Puma’s spullen veroorzaakt aan het milieu en aan mensen, meegerekend had. En vervolgens zeggen: ‘en nog veel plezier met je dividend’. Zeits is voor velen een groot inspirator geweest.”
Gunfactor maakt je minder kwetsbaar
Engelsman hoopt dat – mede wakker geschud door COVID-19 – steeds meer consumenten, overheden én ondernemers gaan inzien dat we met de prijzen die we nu hanteren, de externe kosten van productie afwentelen op anderen. Kwetsbare ecosystemen en scheve sociale verhoudingen leiden uiteindelijk tot een kwetsbare economie. Die boemerang begint ook het huidige ondernemingsklimaat te raken. “Bovendien, als je alleen maar voor jezelf vecht, doe je mee aan een race to the bottom op kosten van toekomstige generaties. Uiteindelijk ondermijn je daarmee ook je eigen marktpositie. Vecht je ook voor andere mensen, of voor de natuur, dan heb je een heel bataljon beschermengelen tot je beschikking. Je maatschappelijk draagvlak maakt je echt minder kwetsbaar. Toen Tesco – de Britse supermarktketen – zijn bio-telers onder druk zette, stak niemand minder dan Prins Charles daar een stokje voor.
AAN DE SLAG: het rekenen met echte prijzen-stappenplan
Ben je overtuigd door dit voorbeeld van rekenen met echte prijzen? Met dit stappenplan krijg je eindelijk inzicht in de échte prijs van jouw product of dienst. Vul hieronder je gegevens in en je ontvangt de link direct via je e-mailadres.